Maar het is anders vanavond want we hoeven niet zo veel. De tijd mag vertragen. Geen Facebook live uitzending. Geen getwitter. We mogen zitten. Luisteren. Beleven. Vanavond mogen wij de hectiek van de stad vergeten en een andere dimensie betreden. Vanavond mogen wij werken ontdekken waarvan wij niet wisten dat ze niet bestonden. Dit is een plek waar kunstenaars hun werk presenteren waar (nog) geen ruimte voor in de mainstream is. Het is ook een avond die een nieuw leven biedt aan verloren werken. Maar liefst negen werken worden vanavond gepresenteerd.
Na de korte opening van Julia zien wij een vier minuten durende antieke dia-projectie. We zien foto’s die duidelijk een tropische plek voorstellen. Het geluid van iedere dia neemt ons mee op reis. We verlaten Amsterdam. Waar gaan we heen? Een meneer in de zaal herkent de beelden. ‘Het is Suriname’ roept hij. Kunstenaar en theatermaker Quinsy Gario bevestigt dit. Waarom krijgen wij deze beelden te zien? ‘Omdat wij in Ons Suriname zijn’ vertelt Gario. ‘Wie Eegie Sanie’, dat is Sranatong voor ‘onze eigen dingen’. Moge het een avond zijn waar we onze eigen dingen kunnen doen, hier in het huis van Vereniging Ons Suriname.
Gario is gastredacteur van deze avond. Samen met de redactie van Lost & Found heeft hij het programma van avond samengesteld. De beelden die wij over Suriname hebben gezien, heeft hij recentelijk ontdekt met Mitchell Esajas. Omdat het zo toepasselijk op deze avond is wilde hij deze verloren beelden een nieuw leven geven. Esajas is voorzitter van New urban collective. Zijn organisatie vestigde zich een jaar geleden in dit pand. Hij heeft in dat jaar een verborgen schat gevonden van documenten en boeken over Suriname, Afrikaanse diaspora geschiedenis, en ander werken die gerelateerd zijn aan de zwarte geschiedenis. Deze schat wordt onderdeel van het zogenaamde ‘Black Archives’ - een exclusieve bibliotheek op de zolder van het Hugo Olijfveldhuis. Goed nieuws voor de aanwezigen in de zaal: zij zijn verdeeld aan de hand van drie kleuren en tussen het programma door gaan wij per groep een exclusieve rondleiding krijgen in Black Archives. Esajas geeft de rondleiding. Hier ontdekken we boeken, boeken die nergens anders in Nederland ruimte vinden.
Manju Reijmer presenteert het tweede werk. Hij deelt een buitengewoon persoonlijk verhaal met de zaal over de ontmoeting met zijn biologische moeder in Sri Lanka. Over hoe hij met haar voor het eerste een maaltijd deelde - en hoe haar eten lekkerder was dan dat van het hotel waar hij verbleef. “Het voedsel is verrukkelijk. Ik heb dan al bij het Hilton en bij het Grand Oriental Hotel Sri Lankaans gegeten en in beide gevallen was het niet zo smaakvol als hier”. Ondanks het feit dat zijn biologische moeder geen Engels spreekt, communiceren zij toch. ’het is een andere wereld en het is onmogelijk om je niet thuis te voelen’ draagt Reijmer voor. ‘Het is misschien moeilijk te vertalen hoe rustig ik mij hier voel.’ Reijmer vertelt over het feit dat zijn bezoek aan Sri Lanka en de ontmoeting van zijn moeder en de rest van zijn familie zijn leven heeft veranderd. Maar ook over de machteloosheid ten opzichte van de grote afstand die hun scheidde. “De laatste keer afscheid nemen is even ongemakkelijk als de eerste begroeting. Aan mijn arm vraagt ze in haar beste Engels wanneer ik weer terugkom. Ik stamel. Ik wil zeggen dat ik niet van plan ben om terug te komen. Maar dat heb ik mezelf eerder voorgehouden. Ik geef toe dat het financieel moeilijk is.”
The next performance is in English - Darwin Winklaar heeft Aruba verlaten om aan Gerrit Rietveld Academie te studeren. Dit is zijn eerste optreden in Nederland. We horen het geluid van mieren, gevolgd door futuristische, onschuldige engelenmuziek op de achterrond. De artiest loopt het podium op in gepaste kleding: een mooie witte rok met een witte designhoed. We zien beelden en video op de achtergrond - schilderijen gemengd met honderden portretbeelden van verschillende mensen. We horen het geluid van het stille water, dat weer op het scherm geprojecteerd wordt. Vervolgens horen we geluiden van mieren die de stilte van het water verstoren. vervolgens volgt er een monoloog in het Papiamento. We horen woorden als ‘problema’ en het geluid van het vliegtuig op de achtergrond. Daarna zien we een paradijselijk eiland dat langzamerhand in een schilder verandert. ‘those sounds - they drive me crazy. Stop it. Stop it’ schreeuwt de artiest. Er volgen katholieke spirituele muziek - daarna moppert de artiest wat gebeden. ‘Please, don’t forget to send me some letters’ voegt hij daar aan toe. Waar het optreden over ging? Het verhaal van Winklaar die door een beperkte ruimte voor zijn reis van Aruba naar Nederland geen tastbare spullen kon mee nemen die hem aan zijn familie liet denken. Het stuk ging over het het gebrek aan geborgenheid. De honderden portretfoto’s in het stuk heeft hij overal in Amsterdam verzameld als vervanging voor het gebrek van tastbare bezit dat hij van Aruba had. Het stuk ging over geborgenheid.
Daarna volgt Paulien Bekker. Zij heeft een achtergrond als animator een heeft o.a. bij grote films - zoals Suske & Wiske mee gewerkt. Ze besloot voor zichzelf te beginnen. ’Het voelde alsof ik niet meer in deze wereld paste’. Ze doet nu ‘iets met zeep’. Een transitie van animator naar zeepmaker. En daar zit een filosofie achter. 'Je kan veel met zeep doen’ verklaart zij. ‘je kan je er mee wassen, iets over het verleden leren’. Bekker maakt een demonstratie met verschillende composities met zeep. Vanavond besluit zij om het luchtig te maken en de zeep te koken. Ze doet een stuk zeep op de het boord (ivory soap) en zet het in magnetron. De zeep verandert van compositie - en het verandert van vorm. Het verandert van vast naar een vorm van wolken. Het publiek kijkt vol verwondering naar dit mini-spektakel.
Daarna kijken we naar ‘Onderneming onderdak’ - een afstudeerfilm van Andre Reeder uit 1982 voor de Nederlandse Film Academie. De film gaat over de komst van Surinaamse en Antilliaanse Nederlanders naar Nederland en de noodzaak van een woning voor hen in het Amsterdam van de jaren 80. We zien de erbarmelijke omstandigheden van een personage die vertelt over het brandgevaar van zijn woning - en het feit dat hij 1200 gulden moet betalen voor het appartement. Een fortuin in de jaren 80. We zien een jongetje dat vertelt dat hij zes broertjes en zusjes in een kamer deelt - en dat hij moeilijk zijn huiswerk hier kan maken. Er lopen kakkerlakken rond in het huis. ‘Ik heb er geen last van - maar kakkerlakken zijn vervelenden beesten’ vertelt het jongetje. Onderneming onderdak ging uiteindelijk over hoe machtige pensionhouders geld verdienenden op de rug van de meeste kwetsbare in de samenleving en hoe de gemeente daar machteloos tegenover stond.
Seada Nourhussen - journalist bij Trouw - schrijft een boek over ‘zwart zijn in Nederland’ vanuit haar persoonlijke ervaring. Weg van haar journalistieke methodes vertelt zij. Omdat Lost & Found experimenteel is, besluit zij om ons als experiment gebruiken. Wat ze nu hier deelt heeft ze nergens eerder gedeeld. Ze is open en kwetsbaar, toch moedig. Ze leest voor over haar transitie - haar keuze om haar witte publiek niet meer tevreden te willen stellen. Ze wil zichzelf niet meer tentoonstellen bij witte mensen vertelt ze ons. Zij wil niet meer aan een norm voldoen die haar eigen realiteit ontkent. Ze wil zichzelf niet meer rechtvaardigen ten opzichte van een wit publiek. We zijn na afloop benieuwd naar de komst van haar boek - het belooft scherp te worden.
‘I’ve been walking this globe and I still don’t know what is life gives and how to live this business' opent Jörgen Unom JG (Jörgen Gario) met acapella - om vervolgens met een liedje te vervolgen over zijn vriendin. Hij sluit af met een lied over zijn ingewikkelde relatie met zijn vader die hij 18 jaar niet had gezien. Daarin horen we oprecht begrip en vergeving. Het is een mooi en open optreden en de positieve energie van de spreker wordt over de hele zaal verspreid.
Als afsluiting kijken we naar de film van Neïl Beloufa - KEMPISKI (Image du furture in present time). Beloufa heeft willekeurige mensen in Mali gevraagd om over de toekomst te praten in het heden. De film is oorspronkelijk gemaakt als een documentaire, maar wordt vooral als een kunstwerk gezien. Een jongen in de film vertelt bijvoorbeeld dat hij als enige levende wees over blijft op aarde - met dieren. Hij communiceert met dieren via een dierentaal. Of een jongen die praat hoe hij via ideeën telepatisch met zijn omgeving communiceert. Bijvoorbeeld, als hij zin heeft in de liefde te bedrijven dan denkt hij aan zijn vrouw - zijn vrouw denkt ook aan hem en het gebeurt. Als hij denkt aan een bepaalde gerecht - dan komt dat vanzelf.
Na afloop van de film van Baloufa draait DJ King Princess begeleidende tunes, vooral Afrobeats, waarna mensen snel elkaar bij de bar op zoeken. Ik hoor een vaste bezoeker zeggen ‘Het was heel anders’, en dat is positief bedoeld. Ik zie mensen die de organisatoren bedanken. Ik drink een bier of twee. Daarna fiets ik naar huis - terug naar de werkelijkheid. Op naar de volgende editie.
